“O‘zbekko‘mir” aksiyadorlik jamiyati respublikamizdagi ko‘mir qazib oluvchi va  yetkazib beruvchi yirik va  asosiy korxona bo‘lib, uning  tarkibida uchta kon faoliyat  ko‘rsatmoqda. Ularning yillik quvvati o‘rtacha 4,5 million tonnani tashkil etadi. 

Respublikamizda mavjud energiya resurslaridan samarali foydalanish va o‘sib borayotgan talabni ichki imkoniyatlar hisobiga qondirish maqsadida ko‘mir qazib olish hajmini 2024-yilda  8 mln. tonnaga, 2025-yilda  esa 10 mln. tonnaga yetkazish  rejalashtirilmoqda. Joriy yilda jamiyat tomonidan 6,2 ming tonna ko‘mir qazib olish rejalashtirilgan.  O‘tgan to‘qqiz oyda   bu   ko‘rsatkich 4 million 739,7 ming tonnani tashkil etdi.  Bu rejadagidan 363,1 ming tonnaga ko‘pdir.

Xo‘sh,  Andijon  viloyatida  ko‘mir  yetkazib berish ishlari qay tarzda  amalga oshirilyapti? Andijonda qancha ko‘mir zaxirasi mavjud? Odamlar ko‘mir xarid qilayotganda ko‘proq nimalarga e’tibor berishlari kerak? 

Savollarimizga javob olish maqsadida “Ko‘mir ta’minot” MChJ Andijon  filiali  direktori  Azizbek  Usmonov  bilan  bog‘landik.

– 2023/2024-yillar kuz-qish mavsumi uchun viloyatimiz aholisiga 242,1 ming tonna  ko‘mir  yetkazib  berilgan  bo‘lsa,  joriy  mavsumda  ushbu  ko‘rsatkich  292,0  ming  tonna  etib  belgilangan,  –  deydi  mutasaddi  savollarimizga  javob  berarkan. 

– Filialimiz  tomonidan  budjet  tashkilotlari  va  aholi  iste’molchilariga  mo‘ljallab  ortib  yuborilgan  mahalliy  ko‘mir  mahsuloti 8 ta tuman va shahar ko‘mir  omborlari  va  shaxobchalari  orqali tarqatiladi.  Joriy mavsum uchun 236, 000 ko‘mir  ajratilgan  bo‘lib,  3  noyabr  holatiga  119  ming  692  tonnasi  tarqatilgan.  Filial  tasarrufidagi  omborlarda  ayni  vaqtda  4  ming  783  tonna  zaxira  mavjud.  Bir  tonna  ko‘mir  narxi  309  ming  800 so‘m etib belgilangan. Bugungi  kunga  qadar  ijtimoiy  soha  budjet  tashkilotlariga  jo‘natilishi  kerak  bo‘lgan  9  ming  522 tonna mahsulot to‘liq yetkazib  berildi. 

Ayni  kunlarda  ehtiyojlar  uchun  ko‘mir  yetkazib  berish  ishlari  jadal  davom  etmoqda.  Buning uchun  filial  tasarrufidagi 8 ta mahalliy ko‘mir ombori  va  shoxobchalari  ishlab  turibdi.  Ushbu  omborlarga  shu  kungacha  122  ming  973  tonna  jo‘natildi.  Hozirda  ushbu  ko‘mir  omborlariga  kuniga  yetkazib  berilayotgan  ko‘mir  mahsuloti  o‘rtacha  2  ming  100  tonnani  tashkil  etmoqda.  Ob-havoning  odatdagidan  past  kelishi  iste’molchilarning  ko‘mirga  bo‘lgan  talabini  keskin  oshirib  yubormoqda.  Hozirgacha  tuman  hokimliklaridan  qo‘shimcha  hajmlar  bo‘yicha  arizalar  kelib  tushmadi.  Tasdiqlangan reja-jadvalga asosan  hududlarga  noyabr  oyida  52  ming  538  tonna  ko‘mir  yetkazib  beriladi. Shuningdek, aholining  yuqori  talabidan  kelib  chiqib,  hududlarga  ko‘mir  mahsulotlarini  qo‘shimcha  yetkazib  berish  ham  rejamizga kiritilgan.

Shu  o‘rinda  ko‘mirning  sifatiga  to‘xtalsak.  Ayrim  iste’molchilar  yoqilg‘ining tashqi ko‘rinishi (yirik  yo maydaligi)ga qarab baho beradi  va xato qiladi. Aslida ko‘mirning  sifati  deganda,  uning  fraksiyasidan  tashqari  yonuvchanligi,  kulchanligi,  namligi  ham  e’tiborga  olinishi  kerak.  Filialimiz  tomonidan  yetkazib  berilayotgan  mahalliy  ko‘mirning  sifat  ko‘rsatkichlari  quyidagicha:  markasi  –  2BZR,  bo‘laklar  o‘lchami  –  25-500*  mm.,  bo‘laklar  undan  katta  bo‘lishiga ruxsat etiladi. Namligi – 45  foizgacha, kulchanligi – 17 foizgacha  bo‘lishi  shart.  Yoqilg‘ining  ishchi  holatida pastki yonish holati 3200  k/k.  Tarkibida  25  mm.  dan  ziyod  o‘lchamdagi mineral aralashmalari  bo‘lgan  bo‘laklar  3  foizgacha  maydalar  miqdori  20  foizdan  oshmasligi kerak.

To‘g‘ri,  ko‘mirga  talab  yil  sayin  oshib  bormoqda.  Misollar  bilan  izohlaydigan  bo‘lsak,  2023  yilda  jami  242  ming  tonnadan  ziyod  qattiq  yoqilg‘i  yuklagan  bo‘lsak,  2024  yilda  ushbu  ko‘rsatkich  292  ming tonnani tashkil etdi. 

* * *

Ayni paytda viloyatimizda tabiiy gaz yetib bormagan 8 ta tuman va  shaharlardagi  70  ta  mahallaning  olis  hududlari  aholisini  arzonlashtirilgan  mahalliy  ko‘mir  yoqilg‘isi  bilan  yetarli  miqdorda  ta’minlash  diqqat  markazimiz-da  turibdi.  Har  yili  mana  shunday  aholi  punktlarida  MFYlar  mycoal.uz platformasiga ko‘mirga  bo‘lgan  ehtiyojmand  xonadonlarni  aniqlab, platformaga kiritib boradi.  Mahalla  fuqarolari  ushbu  ro‘yxat asosida hududiy ko‘mir omborlarga murojaat qiladi. Biroq ba’zi  hollarda  mahallalarga  yetkazib  berilayotgan  ko‘mirni  qaytarib  yuborish  holatlari  ham  qulog‘imizga  chalinyapti.  Mazkur  masala  nechog‘li  haqiqatga  yaqinligini bilish istagida ayrim  mahalla fuqarolar yig‘inlari raislariga murojaat qildik.

Jamilaxon  Darveshova,  Andijon  shahridagi  “Ishchilar”  MFY  raisi: – Mahallamiz ehtiyojlaridan kelib chiqib 117 tonna ko‘mir yetkazib  berish  rejalashtirilgan.  Odamlar  bir  tonna  ko‘mirni  309  ming  so‘mdan  xarid  qilib  olishyapti.  Hamma  narxlarning  xamyonbopligidan  xursand.  Shu kungacha  mahsulot sifati yoki narxi yuzasidan e’tirozlarga duch  kelmadik.  Shahrimizning jahon  bozori  yo‘lida  joylashgan  shohobchaning  doimiy  mijozlarimiz.

Obidjon  Po‘latov,  “Mahalla”  uyushmasi  Oltinko‘l  tuman  bo‘limi  raisi: – Tumanimizda  59  ta  mahalla  fuqarolar  yig‘ini  mavjud.  Ular-ning 22 tasiga  tabiiy  gaz  yetib  borgan. Qolgan mahallalar ko‘mir  yoqilg‘isidan  foydalanadi.  Andijon  tumani  ombori  bilan  shartnoma  asosida  belgilangan  miqdordagi  mahsulotni  xarid  qilib  olyapmiz.  Aholisi  talab  va  ehtiyojini  hisobga  olib,  13  ming  450  tonna ko‘mir yetkazib berishni rejalashtirganmiz. Bir tonnasi 309  ming 800 so‘mdan sotib olinyapti.  Sifati  yaxshi,  yonuvchan  bo‘lganligi  uchun ham fuqarolarimizda qaytarib  berish  holatlari  kuzatilmayapti.  

Ko‘rinadiki, mahsulot narxi viloyatning  barcha  joylarida  bir  xil.  Sifati  aholini  qoniqtiryapti.  Ayni  kunga  qadar  mahallalarda  bu  borada  muammo  bo‘lmagan.  Joriy  yil  kuz-qish  mavsumi  uchun zahira ham yetarli.

Zilola RAHMONOVA,

“Andijonnoma” gazetasi muxbiri

“Andijonnoma” gazetasining 2024 yil 9-noyabr kunidagi 45-46-qo‘shma sonlaridan olindi