“Metrologiya va metrologik taʼminot” – oʻlchashlar birligi va talab qilingan aniqligini taʼminlash uchun zarur boʻlgan ilmiy, texnik va normativ-usuliy asoslar sohasi. Xalq xoʻjaligi uchun ushbu ixtisoslik ilmiy va texnik muammolarining yangiligi va ahamiyati yangi oʻlchash usul va vositalarini ishlab chiqish va mavjudlarini takomillashtirish, oʻlchashlar birliligi va talab qilingan aniqligini taʼminlashga qaratilgan yangi ilmiy asoslangan tashkiliy va uslubiy muammolarni hal qilish, shuningdek ishonchsiz oʻlchash natijalarining salbiy oqibatlarini bartaraf etish va istisno qilishdan iborat. 
1832 yilda nemis matematigi Karl Gauss mutlaq birliklar tizimini yaratdi. Jahon metrologiyasining asoschisi, buyuk rus olimi Dmitriy Mendeleyev oʻlchovlar amalga oshirilgan joyda fan boshlanadi, degan edi. 1893 yilda D.I. Mendeleyev bosh ogʻirlik va oʻlchovlar palatasini (zamonaviy Mendeleyev nomidagi Metrologiya ilmiy-tadqiqot instituti) yaratdi.

Matematikasiz dunyo mavjud boʻlmasdi, bu koʻproq yoki kamroq maʼlumotli odamlarga maʼlum. “Fanlar malikasi” har qanday sanoatda va undan ham koʻproq koʻmir qazib olishda kerak. 
‒ Avvalo shuni aytamanki, qattiq yoqilgʻi qazib olish va joʻnatish boʻyicha kasbimiz vakillarisiz buning iloji yoʻq, – deydi “Oʻzbekkoʻmir” aksiyadorlik jamiyati metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish boshqarmasi bosh mutaxassisi Yuliya Osmanova. – Sababi, koʻmir va u bilan birga qazib olinadigan foydali qazilmalar kechayu kunduz, boz ustiga bexato oʻlchanishi kerak. Qazib olingan yoqilgʻi qoplarda emas, balki yuk mashinalari va temir yoʻl vagonlarining kuzovlarida tortiladi va bu juda koʻp tonnali belgilar mavjud boʻlgan ulkan ishlab chiqarish tarozilarini talab qiladi. Koʻrinib turibdiki, bunday tarozilar doimo mukammal ish tartibida boʻlishi va kundan-kunga toʻgʻri guvohlik berishi kerak. Bu ishni biz metrologlar diqqat bilan kuzatib boramiz,  tekshiramiz, kerak boʻlganda tarozilarni profilaktika yoki taʼmirlashga qoʻyiladi.
Yaqinda “Angren” konida 150 tonnalik yangi yuk mashinalari tarozilari oʻrnatildi, ular odatda kuzovlarda isteʼmolchilarga joʻnatish uchun tayyorlangan kaolinli ogʻir yuk mashinalarini tortadilar. Yangi tarozilarning muddatidan oldin foydalanishga topshirilishi, shubhasiz, tortish jarayonini sezilarli darajada yaxshilaydi va uning aniqligini taʼminlaydi. Ishlatilgan 100 tonnalik tarozilar koʻmirni tortish uchun foydalanishda davom etmoqda, ularning ishi metrologlar tomonidan muntazam tekshirilib, koʻrsatkichlar maxsus jurnalga yozib boriladi.

Yuliya Osmanovaning taʼkidlashicha, joriy yilda oʻz malakasini oshirish maqsadida “ATT”, “TYT”, “EvaTT” filiallarining bir guruh metrologlari poytaxtimizdagi ilmiy-taʼlim markazlaridan biri – “ILM STANDARD” kurslarida tahsil oldi. Ozoda Sulanova, Durdona Aliqulov, Rustam Hamrayev, Abdurauf Ermatovlar dars jarayonida oʻz kasbining nozik boʻyicha bilimlarini sayqallashtirib qaytishdi. 
Dars juda qiziqarli oʻtdi, oʻqituvchilar zamonaviy, interaktiv usulda ishladilar. Mavzu boʻyicha oʻrganish va test sinovlari yakunlangach, “Oʻzbekkoʻmir” AJ filiallarining barcha metrologlari sertifikatlarga ega boʻlishdi. Bu metrologiya sohasida yosh mutaxassislarga qoʻshimcha bilim berish, ularning kasbiy saviyasini sinovdan oʻtkazish arziydigan ish, deb hisoblaydi suhbatdoshimiz.

Markazda tahsil olish chogʻida oʻqituvchilar “Oʻzbekkoʻmir ” AJ filiallaridan birining negizida elektr energiyasi va bosim oʻlchash asboblarini tekshirish boʻyicha oʻz laboratoriyasini tashkil etish va ochishni maslahat berdilar. Aynan markazdagi oʻqish Y.Omanovaga laboratoriya jihozlarini sotib olish gʻoyasiga turtki berdi. Bu mavjud asboblarni boshqa shaharlarga majburiy tekshirish uchun olib borish zaruratidan xalos qiladi. Zero, metrologlar har bir tarmoqda, har bir korxonada ham kichik ‒ ham gugurt qutisi oʻlchamli qurilmalarni, ham ulkan ishlab chiqarish birliklari – elektr, issiqlik va boshqalar vositalar faoliyatini doimiy tekshirib boradi. 
‒ Men ishonaman va umid qilamanki, bunday laboratoriya “Energetika va telekommunikatsiya tarmoqlari” filiali negizida ochiladi: bu elektrchilarga yangi narsalarni oʻrganish, mavjud muammolarni yaxshiroq va tezroq topish va ularni bartaraf etish imkonini beradi. Va, eng muhimi, biz boshqa birovga ishonmasdan, oʻz jihozlarimizni tekshirishni amalga oshiramiz, ‒ soʻzida davom etib deydi Y.Osmanova. 
Masala “EvaTT” filiali direktori Erkin Ergashev va bosh muhandis Davron Kamolovlar bilan muhokama qilindi va  ushbu gʻoya har ikki yetakchi tomonidan maʼqullandi.
“ATT” filiali metrologi Durdona Aliqulova mehnatsevarligi va ishga masʼuliyat bilan yondashishi jihatidan oʻrnak boʻlmoqda. U ayollikdan koʻra koʻproq erkak xarakteriga ega: koʻp vaqti “Angren” konida oʻtadi, transport boʻlinmalarining spidometrlarini qayd qiladi.

“Geologiya-qidiruv ekspeditsiyasi” filialida iqtisodchi boʻlib ishlaydigan Alena Bazikalo tajribali metrologlar safiga bemalol qoʻshish mumkin. U bu ikki kasbni muvaffaqiyatli birlashtirib, ikkalasini ham eplab kelmoqda. Va bunda unga matematik bilimlari yordam beradi.

Diana ANDREYEVA